Dünyada ve ülkemizde sarı çiçekleriyle bilinen sarı kantaron, ılıman ve tropik iklim bölgelerinde resen yetişiyor. Türkiye’deki her iklim bölgesinde yetişebilen sarı kantaron; Anadolu’da binbirdelikotu, kılıçotu, kanotu, yaraotu, kuzukıran olarak biliniyor. Sarı kantaron yağı, cilt problemlerinden sindirim sistemi kaynaklı birçok sorun için kullanılıyor. Nemlendirici özelliği nedeniyle saçlı ve saçsız deriye uygulandığında cilde daha parlak ve canlı bir görünüm sağlarken, nizamlı olarak küçük ölçülerde içildiğinde mide ve bağırsak meselelerine düzgün geliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Betül Merd, sarı kantaron bitkisi ve sarı kantaron yağının kullanım alanları hakkında bilgi verdi.
Sarı kantaron nasıl bitkidir?
Latince ismi ‘Hypericum perforatum’ olan sarı kantaron bitkisi, ‘Hyperaceae’ familyasındandır. Dünyadaki ılıman ve tropik iklim bölgelerinde zaten yetişen sarı kantaron, çok yıllık otsu bir bitki olarak bilinmektedir. Uzunluğu 70-90 santimetreye kadar çıkan bitki, çok dallanan kökleri ile kendi familyasındaki bitkilerden ayrılmaktadır. Çiçekleri umbella olup, kısımların ucunda bulunur. Sarı renkli çiçeklerde 5 adet taç yaprağı, 5 adet çanak ve üç demet halinde erkek organlar (stamenler) bulunur. Sarı kantaron bitkisindeki etken unsurun yaklaşık 90’ı, çiçek kısmındadır. Bunun için tamamlayıcı tıp alanında bitkinin çiçek kısmı kullanılmaktadır.
Sarı kantaron nerede yetişir?
Türkiye’de 96, dünyada 400 ve Avrupa’da 10 çeşidi olan sarı kantaron; Asya, Avrupa, Avustralya ve Amerika kıtasının bir kısmında yetişmektedir. Türkiye’de ise başta Ege Bölgesi ve Akdeniz olmak üzere iç bölgelerde de yetişmektedir. Dünyadaki sarı kantaron tipinin 46’sı yetiştiği bölgenin iklimsel yahut bölgenin yapısına nazaran şekillenmiştir. Yani endemik olan sarı kantaron, Batı Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’da resen yetişebilmektedir. Sarı kantaron bitkisi dünyanın ılıman ve tropikal bölgelerindeki yol kenarlarında, akarsu kenarlarında, kalkerli topraklarda, ormanlarda, bataklık ve kıyılarda, kayalık bölgeler ile ekim yapılmamış topraklarda tabiatıyla yetişmektedir.
Sarı kantaron yağı neye güzel gelir?
Yapılan araştırmalarda sarı kantaron yağının güneş yanıkları, yaralar, cilt üzerindeki yüzeysel morluklara âlâ geldiği belirlenmiştir. Ayrıyeten ülser üzere mide bağırsak meselelerinde da kullanılmaktadır. Naftodiantronlar (hiperisin) ve fluroglisinoller üzere antioksidan, antienflamatuar, antikanser ve antimikrobiyal içermesi nedeniyle sarı kantaronun yara uygunlaştırıcı ve ağrı kesici tesiri de bulunmaktadır. Bilhassa piyasada satılan preparatlarının ise siyatiğe ve zehirli hayvan ısırıklarına güzel geldiği söylenmektedir. Tarihî süreçte ise Eski Yunan ve Roma devirlerine ilişkin kaynaklarda sarı kantaron, akciğer, mide, bağırsak, böbrek ve idrar yollarının kronik hastalıklarında, gece idrarını kaçıran çocukların tedavisinde ve antimikrobiyel olarak kullanılmıştır. Bilhassa yatalak hastalarda oluşan bası yaralarının tedavisinde tesirli olduğu bilinmektedir. Antik çağlardan günümüze kadar sarı kantaron, nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Halk ortasında başağrısı, hidrofobi, menopo, hipokondriyazis, nevralji, koksalji, tetani, paraliz ve spatik paraliz ile boyun tutulması, omurilik hastalıkları, spinal konvülziyon, spinal irritasyon üzere birtakım nörolojik rahatsızlıklarda da kullanıldığı bilinmektedir. Türkiye’de ise çeşitli hastalıklara karşı etnomedikal kullanımı kelam konusu olsa da, ağır hastalıkların tedavisinde kullanılmaması gerekir. Bilhassa kanser hastalarını hayatta tutacak temel tedaviyi öteleyen bu çeşit bitkilerin kullanılması çok etik değildir. Ülkemizde halk ortasında yüzyıllardır soğuk algınlığına, şeker hastalığına, ülsere, mide ve bağırsak rahatsızlıklarına, karaciğere, sarılığa ve safra kanalı problemlerine karşı kullanılmaktadır. Ayrıyeten bitkinin 1’lik infüzyonundan hazırlanan karışımları kullananlarda bağırsak parazitlerinin düştüğü tespit edilmiştir.
Sarı kantaron yağı zayıflatır mı?
Sarı kantaron yağı kilo vermeye yardımcı olmakta, bunun için de idrar söktürücü özelliğinden faydalanılmaktadır. Her gün makul ölçüde kullanılması gerekmektedir. Fakat uzun müddetli kullanımının uygun olmadığı belirlenmiştir. Bağırsak problemlerine uygun gelen sarı kantaron yağı kabızlığın giderilmesinde tesirlidir.
Sarı kantaron yağının yararları nelerdir?
- Depresyona bağlı belirtilerin hafiflemesini sağlamaktadır. Hafif ve orta dereceli depresyon tedavileri için kullanılabilmektedir.
- Kaygıyı azaltarak rahatlama sağlamaktadır. Bedeni gevşetici tesiri olduğu için dert belirtilerini azaltarak atakların önüne geçmektedir.
- Menopoza bağlı belirtilerin azalmasını sağlamaktadır. İşlenmiş bir yağ olmayan sarı kantaron yağı, gönül rahatlığıyla kullanılabilir. Menopozun belirtilerinden olan sıcak basması sıkıntısını ortadan kaldıran sarı kantaron yağı, bu periyotta ortaya çıkan his durumların düzeltilmesine yardımcı olabilmektedir.
- Adet öncesi sendromu (PMS) sancılarını hafifletmekte ve kan sulandırma üzere yan tesirler göstermemektedir.
- Mevsimsel his durum bozukluğu yaşayanların tasasını azaltmaktadır.
- Sigara bırakma konusunda yardımcı bir bitkidir.
- Viral enfeksiyonların tedavisinde doğal bir ilaç olarak verilmektedir.
- Cildin nemlendirilmesini sağlamakta ve cildi güneşin ziyanlı ışınlarından korumaktadır.
- Mide rahatsızlıklarında da kullanılmakta; migren, baş ağrısı ve siyatiğe uygun geldiği düşünülmektedir.
Sarı kantaron yağı ne sıklıkla kullanılır?
Sarı kantaron yağının tavsiye edilen azamî kullanım sıklığı, günde bir defa olmalıdır.
Kantaron yağı çok sık kullanıldığında, ciltteki yağ yani sebum istikrarını bozabilmektedir. Sebum ciltteki yağ bezleri tarafından salgılanan bir cilt sıvısıdır. Cilt ve saçlı derinin kuruyarak ziyan görmemesini sağlayan sebum, derinin dış etkenlere karşı dayanıklılığını artırmaktır. Cilt şayet hassas ve alerjik tepkilere yatkınsa, kantaron yağı haftada 1-2 günden daha sık kullanılmamalıdır.
Sarı kantaron yağı içildiğinde nasıl bir tesiri vardır?
Sarı kantaron yağı şayet içilecekse ölçünün günde 1 çay kaşığını geçmemesi gerekir. Bu bir çay kaşığı kantaron yağı direkt içilebileceği üzere ılık suya da eklenerek tüketilebilir. Günde bir çay kaşığı içilen sarı kantaron yağının şişkinlik, kabızlık ve gaz sancıları ile mide rahatsızlıklarını önlediği, gastrite bağlı ağrıları azalttığı belirlenmiştir. Akne, egzama ve sivilceler ile hemoroid, boğaz, yutak, deri ve mukoza zarının iltihaplanmasına neden olan bakteriyel ve viral enfeksiyonların tedavisinde tesirli olduğu düşünülmektedir.
Sarı kantaron yağı bedende nerelere sürülür?
Hücre yenileme özelliği sayesinde yüzdeki yara izlerinin ve sivilcelerin yok edilmesinde kullanılmaktadır. Tertipli olarak kullanılan sarı kantaron yağı cildi yenilemekte ve cilde daha sağlıklı görünüm kazandırmaktadır. Bilhassa yanık nedeniyle oluşan ağrı hissini çok süratli bir biçimde azaltmaktadır. Ayrıyeten ergenlikte ortaya çıkan akne oluşumu birçok vakit büyük bir sorun haline dönüşmektedir. Akne ciltte gözeneklerin tıkanma ve iltihaplanması olarak ortaya çıkar. Bu süreçte mevcut aknelere karşı antibakteriyel özelliklere sahip olan sarı kantaron yağı sürülerek aknenin kuruması sağlanmaktadır. Temizlenmiş cilde sabah ve akşam sarı kantaron yağı sürülmeli ve bir mühlet sonra durulanmalıdır. Nemlendirici tesiri nedeniyle sarı kantaron yağı, cilde sürüldüğünde bir mühlet sonra cilt nefes almaya başlayacak ve daha parlak bir görünüme kavuşacaktır. Fakat çok fazla yan tesiri olmamasına karşın çok ağır kullanılması tavsiye edilmemektedir. Geceleri yıkanarak temizlenmiş cilde pamukla ya da parmak uçları ile masaj yaparak sürülmesi gerekir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
